Een voedselbos in je tuin

Wanneer je aan een voedselbos denkt, denk je vaak aan een groter terrein. En dat is ook niet zo gek, de ”Green deal voedselbossen”, definieert een voedselbos als minimaal een halve hectare.

Dit is omdat je met deze omvang een veerkrachtig en evenwachtig ecosysteem kunt laten ontstaan, op een kleiner stukje grond is dat moeilijker.

Toch kun je ook je tuin omtoveren tot een voedselbosje of eetbare siertuin. Door een aantal ‘voedselbosprincipes’ mee te nemen in je tuinontwerp, kun je alsnog een eetbaar paradijsje creeeren, die ook nogeens bijdraagt aan de biodiversiteit.

Van tuin naar voedselbos, waar begin je?

Als allereerste raden we je natuurlijk aan om je te verdiepen in voedselbossen en eetbare tuinen. Je kunt beginnen met het lezen van ons gratis e-book over voedselbossen, waarin we een goede basis uitleggen over voedselbossen en hoe ze ontworpen worden. Daarnaast zijn er ook genoeg boeken te vinden op groeneboekenshop die je op weg kunnen helpen. Een echte aanrader is ”Een kleine eetbare tuin” van Madelon Oostwoud.

Ook raden wij natuurlijk de online voedselbos cursus van Puur Permacultuur te volgen. In deze cursus nemen we je uitgebreid mee het voedselbos in. We behandelen plantenkennis, bodemkennis, het beheer van een voedselbos en het financiele plaatje dat er bij komt kijken. In de online cursus neem ik je mee naar mijn eigen voedselbos tuin en leg ik uit hoe hier andere ontwerpkeuzes worden gemaakt dan in een voedselbos

Je tuin als ecosysteem

Het omtoveren van je tuin naar voedselbos vereist een andere manier van kijken naar je tuin. Je moet je tuin gaan benaderen als een complex ecosysteem, waarin alles verbonden is.

Wanneer we een voedselbos ontwerpen, observeren we de natuurlijke processen van een bos en leren we hiervan.

Wanneer je begint met een voedselbos, zul je op het begin merken dat het ecosysteem vaak nog niet in balans is, misschien is de grond wel te arm in je tuin om fruitbomen te planten, of misschien zit je bessenstruiken het eerste jaar wel helemaal vol met bladluizen. Het ontstaan van natuurlijke evenwicht, zoals een wild bos dat heeft, eist geduld.

Toch zijn er gelukkig manieren om je de natuur in een handje in de rug te geven, zodat het een kleine eetbare jungle kan worden.

Mulch in de tuin

De grond in een bos zit vol met leven en organische stof, die van je tuin misschien wat minder. Door te mulchen met stro, houtsnippers, zaagsel of ander organisch materiaal, verrijk je het bodemleven, de mulch wordt omgezet tot voeding voor de planten, het composteert langzaam. Mulchen is niet alleen goed voor het bodemleven en de voeding van je planten. Het is ook beter in het vasthouden van water en nutrienten, zo voorkom je zowel uitspoeling als uitdroging.

Door de bodemactiviteiten rond de mulch verbetert de structuur van je grond, je klei grond wordt luchtiger en je zandgrond wordt samenhangender, super dus!

Bosgrond is vrijwel altijd bedekt.

Je kunt ook mulchen door je snoeimateriaal simpelweg op de grond te laten vallen. Enneh… zeker niet gaan bladblazen natuurlijk. De laag bladeren dient als goede mulch en biedt immers een winterverblijf voor veel insecten.

Lees ook ons blogartikel over mulch om nog meer over mulch te leren

Werk met vaste planten

In voedselbossen wordt eigenlijk uitsluitend met vaste planten gewerkt. Wanneer we naar de natuur kijken, zien we voornamelijk vaste planten. Mocht je toch wat eenjarige groenten in je voedselbos tuin willen kweken, raadt ik het aan dat in een aparte moestuinbak te doen op een plekje met niet te veel schaduw.

Afhankelijk van de grootte van je tuin, kun je waarschijnlijk geen grote bomen in je tuin kwijt. Houdt er tijdens het ontwerpen rekening mee hoe groot een boom kan worden.

Kleine fruitbomen, bessenstruiken, hazelaars, kruiden en vaste groenten zoals asperge en rabarber zijn leuke opties voor een eetbare bostuin.

Lees in dit blogartikel over andere leuke en lekkere planten voor een eetbare siertuin.

Plant in verschillende lagen

In een voedselbos bootsen we de gelaagdheid van een natuurlijk bos na. Er wordt vaak gesproken over de 7 vegetatielagen.

In een tuin heb je niet altijd ruimte voor al die lagen natuurlijk. Toch kun je in je tuin vaak al meer lagen kwijt dan je denkt, je kunt bijvoorbeeld druiven tegen het schuurtje aan laten groeien, aardbeien kweken als bodembedekker en hier tussen in fruitbomen en bessenstruiken planten.

Door verschillende vegetatielagen in je tuin aan te planten versterk je niet alleen de biodiversiteit in je tuin, je maakt ook efficient gebruik van de ruimte en het zonlicht. Je zult verrast zijn van hoeveel oogst je uiteindelijk uit je eigen tuin kan halen door in lagen te werken.

Plant ook lekker veel verschillende planten in je tuin, een grotere diversiteit aan planten zorgt voor een grotere biodiversiteit in de hele tuin.

Maak ruimte voor wildlife

In een gezond bos, hoort wildlife. Wildlife speelt een belangrijke rol in het gezond houden van je tuin. Het zorgt voor veerkracht in het voedselbos. Egeltjes en padden eten de slakken op, vogels eten rupsen van je bomen en insecten bestuiven je fruit en groenten.

Creeer dus plekjes voor wildlife in je tuin. Denk bijvoorbeeld aan een vogelhuisje of een insectenhotel. Ook kun je ergens een hoopje takken of bladeren neerleggen, hier komen insecten, amfibieën en vogels op af als schuilplek of broedplaats.

Door een waterelement aan je tuin toe te voegen, geef je de biodiversiteit een flinke boost. Zo biedt je een plekje voor kikkers, padden en waterinsecten, ook kunnen vogels zich wassen in je tuin. Je kunt dit doen door bijvoorbeeld een mini-wadi te graven, een kleine natuurlijke vijver aan te leggen of zelfs al door simpelweg een specie kuip tot de rand in de grond te begraven en te vullen met water. Zorg er wel altijd voor dat dieren het water uit kunnen komen, met bijvoorbeeld een plankje, zo voorkom je verdrinkende egeltjes. Heb je niet genoeg ruimte voor een water element? Dan kun je altijd nog een schaaltje water in de tuin neerleggen waar vogels in kunnen badderen.

Sta wilde planten toe

Wat we vaak als onkruid beschouwen, zijn eigenlijk gewoon onze inheemse wilde planten. Als je ze de ruimte geeft, kunnen het prachtige planten worden.

Bovendien hebben veel van deze planten belangrijke ecologische functies, zo zorgt de paardenbloem met zijn penwortels dat de grond luchtiger wordt en trekt het mineralen van een diepere grondlaag naar het oppervlakte. De brandnetel is een belangrijke waardplant voor vlinders en klavers en smeerwortel is een supergoede plant om mee te mulchen.

Ook zijn veel van onze inheemse insecten afhankelijk van deze wilde planten voor nectar.

Sta dus iets meer wilde planten toe in je tuin en kijk wat er gebeurt. Een klein beetje beheren in de tuin mag natuurlijk wel, als planten over je gewassen heen woekeren of een andere negatieve impact op je voedselbostuin hebben, kun je ze natuurlijk altijd weghalen.